Харшил

Харшил гэж юу вэ? 

Гадаад орчинд байгаа харшилтөрүүлэгчид хүний бие хариу урвал үзүүлэхийг харшил гэдэг. Эдгээр харшил төрүүлэгч нь ихэнх хүмүүст аюулгүй байдаг ч, харшилтай хүмүүсийн дархлааны тогтолцоог хэт идэвхжүүлдэг. Харшилтөрүүлэгч хүний биед нэвтэрсний дараа дархлааны эсээс IgE хэмээх эсрэг бие ялгарч, өөр дархлааны эстэй холбогдох боломжийг бүрдүүлдэг. Үүний үр дүнд гистамин хэмээх бодис ялгарч, харшлын шинж тэмдгүүд илэрдэг байна. Харшил нь хүний биед харшлын ринит, уушгины багтраа, атопийн дерматит зэрэг өвчнөөр илэрч болдог.  

Харшлын үед ямар шинж тэмдэг гардаг вэ? 

Харшилтөрүүлэгчийн чанар болон биед хэрхэн нэвтэрч орсноос хамаарч амьсгалын зам, арьс болон хоол боловсруулах замын шинж тэмдгээр илэрч болдог. Зарим тохиолдолд харшлын хариу урвал хүний амь насанд аюултай байдлаар илэрдэг.  

• Амьсгалын замын харшлын үед: 
• Найтаах 
• Хамар, нүд, тагнай загатнах 
• Хамар битүүрэх, шингэн нус гоожих 
• Нүд улайх, хавдах, нулимс гоожих 
• Хоолны харшлын үед: 
• Хэл ирвэгэнэх 
• Хэл, уруул, нүүр, хоолой хавдах 
• Бэлцрүүт тууралт гарах 
• Амьсгал боогдох 
• Арьсан дээрх харшлын үед: 
• Загатнах 
• Улайх 

Амьсгалах болон юм ярихад бэрхшээлтэй болох, багтрах, хэл уруул хоолой нүүр хавагнах зэрэг шинж тэмдэг илэрвэл яаралтай эмнэлэгт хандах шаардлагатай.  

Хамгийн түгээмэл харшилтөрүүлэгчид юу багтдаг вэ? 

Хоол хүнс: 

• Сүү 
• Өндөг 
• Буудай 
• Шар буурцаг 
• Газрын самар 
• Хясаа  

Амьсгалын замын: 

• Тэжээвэр амьтдын үс, шээс, шүлс 
• Тоосны хачиг 
• Жоом 
• Хөгц мөөгөнцөр 
• Ургамлын тоосонцор 

Эм: 

• Антибиотик 
• Үрэвслийн эсрэг дааврын бус бэлдмэл 
• Инсулин 
• Хими эмчилгээний эмүүд 

Бусад: 

• Латекс 
• Зөгий, шоргоолж зэрэг шавжид хатгуулах 

Харшлын үед ямар арга хэмжээ авах вэ? 

Харшилтөрүүлэгчээсээ зайлсхийх нь хамгийн чухал авах арга хэмжээ тул юунаас харшилж байгаагаа олж тогтоох шаардлагатай.  

Харшлын үед ялгардаг антигистамин хэмээх бодисын эсрэг антигистамин эмүүд нь харшлын шинж тэмдгийг бууруулдаг. Мөн нүд улайх, хамар битүүрэх зэрэг шинжүүдэд нүдний дусаалга, хамрын цацлага хэрэглэж болно.  

Шаардлагатай тохиолдолд дархлааны эмчилгээ хийж болдог бөгөөд эмчийн зааварчилгааны дагуу хийнэ.  

Эх сурвалж: 

• https://www.allergy.org.au/patients/about-allergy/what-is-allergy#:~:text=Allergy%20occurs%20when%20a%20person,tendency%20to%20develop%20allergic%20diseases. 
• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/allergies/symptoms-causes/syc-20351497 
• https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/8610-allergies 
• https://www.nhs.uk/conditions/allergies/